Por. obs. Stefan Jeznach

Tagi: 17 EW Bristol Lotnicy Katastrofy

Stefan Jeznach urodził się w dniu 17.02.1901 r. w Warszawie, był synem Adama i Julianny (Juli*) z Baranowskich. Początkowo nauki pobierał w domu, następnie w szkole miejskiej. Po złożeniu egzaminów wstąpił do szkoły realnej im. Staszyca (pis. oryg.) w Warszawie. W trakcie nauki przeniósł się do Płocka (mieszkał na ul. Plac Floriański), gdzie wstąpił do pierwszego męskiego gimnazjum polskiego. Z powodu choroby nie uczęszczał do ósmej klasy, lecz nie chcąc tracić roku uczył się w domu z pomocą korepetytora. Po czterech miesiącach przystąpił do egzaminów maturalnych przy komisji egzaminacyjnej w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Królestwa Polskiego, świadectwo dojrzałości w zakresie kursu szkoły filologicznej otrzymał dnia 19.03.1918 r. w Warszawie.

Już w dniu 2.11.1918 r. na ochotnika stawił się w płockim biurze zaciągu z chęcią wstąpienia do Szkoły Podchorążych Piechoty, do której został przyjęty. Szkołę ukończył dnia 28.06.1919 r. w stopniu podporucznika. Początkowo przydzielono go do 16 PP, który operował na Śląsku Cieszyńskim. Jednak już 2.09.1919 r. otrzymał przeniesienie do 1 Lotniczego Baonu Uzupełnień w Warszawie. Po ukończeniu drugiego kursu w Oficerskiej Szkole Obserwatorów Lotniczych w Warszawie skierowany został na front wojny z bolszewikami z przydziałem do 17 EW.

W dniu 6.08.1920 r. podczas obrony Warszawy załoga w składzie ppor. pil. Stefan Żochowski (ur. 08.01.1898 r.) i obserwator ppor. Stefan Jeznach około godziny 16 wystartowała na brytyjskim samolocie Bristol F.2B "Fighter" z misją zbombardowania oddziałów wroga na północny - wschód od Warszawy. Pilot nie miał wcześniej styczności z nowym modelem płatowca. Chwilę po starcie samolot runął na ziemię z wysokości kilkunastu metrów. Pilot Stefan Żochowski zginał prawdopodobnie na miejscu, doszło również do wycieku i zapłonu paliwa. Ciężko ranny obserwator Stefan Jeznach pozostał w płonącym wraku, a o jego bohaterskiej postawie w obliczu śmierci świadczą dwie poniższe relacje:

"(...) Kto żył, rzucił się ku płatowcowi, aby ratować rannego obserwatora, który nie stracił przytomności. Widząc biegnących mechaników, wołał, aby nie zbliżali się do płonącej maszyny, ostrzegając, że za chwilę nastąpi wybuch bomb. Świadomie poświęcił swe życie, poświęcił ostatnią nadzieję ratunku, aby innych nie narażać na niebezpieczeństwo.
Wybuch wkrótce nastąpił. Ciało ppor. Jeznacha zostało rozerwane na kawałki. …"

"... Gdy śpieszono z pomocą do płonącego samolotu, ranny wstrzymał biegnących krzykiem, ostrzegając, że lada chwila wybuchną znajdujące się w samolocie bomby. I rzeczywiście, chwilę potem nastąpiły wybuchy. Bohaterski lotnik-obserwator zginął najszlachetniejszą śmiercią, poświęcając świadomie życie dla ocalenia innych, choć - być może - zdążonoby go wyratować. …"

W źródłach można spotkać się z dwiema możliwymi przyczynami katastrofy Bristola, według jednych samolot został nadmiernie obciążony bombami. Inne z kolei wskazują na brak doświadczenia pilota na tym typie płatowca. Bristol "Fighter" w opinii lotników uchodził za maszynę stabilną w locie i łatwą w pilotażu, jednak był to samolot znacznie bardziej zaawansowany technicznie niż większość pozostałych maszyn głównie produkcji niemieckiej. Był to pierwszy lot Stefana Żochowskiego na "Fighterze" i prawdopodobnie w obliczu zagrożenia ze strony nacierających wojsk bolszewickich nie zdążył odbyć stosownego przeszkolenia, m.in. mógł nie wiedzieć o przestawianym sterze wysokości.

Obaj lotnicy zostali pochowani w Warszawie, na cmentarzu wojskowym na Powązkach. Por. obs. Stefan Jeznach odznaczony został Polową Odznaką Obserwatora.

Chciałbym serdecznie podziękować mojemu bratu Mateuszowi za wizytę w CAW oraz zdobycie materiałów z teczki personalnej por. Jeznacha, bez których opracowanie biogramu byłoby niemożliwe.

Źródła:

Zobacz podobne artykuły: