Dzieje Orderu Virtuti Militari w zarysie (część 2: lata 1915 - 1939)

Tagi: Rydz-Śmigły Skrzyński Dowbor-Muśnicki Mackiewicz POW Piłsudski Kapituła Latinik Kuliński Haller Księstwo Warszawskie Virtuti Militari Roja Romer Koc Kopa 1 PP Iwaszkiewicz Leśniewski Krzyż

... Myśl przywrócenia Orderu Virtuti Militari odżyła dopiero w kolejnym stuleciu. W okresie I Wojny Światowej na krótko w środowisku Legionów Polskich, a następnie w I Korpusie Polskim gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego pojawiła się idea reaktywowania Orderu Virtuti Militari. Sprawa zaczęła nabierać nawet realnych kształtów, gdy w 1915 r. decyzją dowództwa Legionów Polskich podoficer 1 Pułku Piechoty Legionów sierż. Wojciech Jastrzębowski opracował projekt orderu nawiązujący do dawnych wzorów. Sporządzono nawet kilka egzemplarzy krzyża i wydrukowano kilkanaście formularzy patentów orderowych, jednak do realizacji projektu nie doszło, na co miały istotny wpływ decyzje wojskowych władz austriackich, którym nie podobały się umieszczone na krzyżu symbole przypominające o niepodległej Polsce, w szczególności wizerunek orła strzeleckiego oraz polski napis „Cnocie Wojskowej”. Z kolei projekt I Korpusu Polskiego na Białorusi oparto na wzorach Krzyża Wojskowego Virtuti Militari. Na ramionach krzyża na awersie miał być umieszczony napis „Nadzieja, Bohaterstwo, W Ofierze, W Rozpaczy”, na rewersie zaś inicjały I Korpusu „I KWP” i napis „1917, Mińsk/Bobrujsk, 1918”.

Do ustawowej restytucji Orderu Virtuti Militari doszło dopiero w wolnej i suwerennej Polsce. Już w roku 1919 zostały podjęte w tej sprawie dwie niezależne inicjatywy, z których pierwsza należała do gen. Eugeniusza Michaelisa w Radzie Wojskowej, druga natomiast do Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego w Naczelnym Dowództwie WP. Obie podkreślały konieczność przywrócenia orderu Virtuti Militari, jako „nagrody za wybitne męstwo i odwagę wykazane w obliczu wroga na polu walki”. Prace legislacyjne nad przywróceniem orderu zostały podjęte 22.02.1919 r. na pierwszym posiedzeniu Wojskowej Komisji Ustawodawczej działającej przy Ministerstwie Spraw Wojskowych. W dniu 7.05.1919 r., na posiedzeniu Sejmu Ustawodawczego, grupa posłów Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego z Aleksandrem Skarbkiem na czele złożyła wniosek zobowiązujący rząd do przyspieszenia prac nad przywróceniem orderu Virtuti Militari. Za podstawę prac legislacyjnych przyjęto projekt Rady Wojskowej jako bardziej dopracowany i już 7 lipca Minister Spraw Wojskowych gen. Józef Leśniewski przedłożył Sejmowi projekt ustawy. Ostatecznie „Order Wojskowy Virtuti Militari” przywrócono na mocy decyzji Sejmu Ustawodawczego z 1.08.1919 r. Restytuowany order zachował podział na pięć klas, ustawa szczegółowo określała parametry orderu, zasady jego noszenia, kwalifikacje czynów za które żołnierze mogli otrzymać ordery poszczególnych klas, a także prawa i przywileje związane z otrzymaniem odznaczenia. W wyglądzie orderu zaszły istotne zmiany, w postaci zniesienia inicjałów królewskich oraz litewskiej Pogoni. Dotychczasową łacińską dewizę orderu na rewersie zmieniono na republikański napis w języku polskim „HONOR I OJCZYZNA”. Odznaki orderu zachowały wizerunek z okresu Księstwa Warszawskiego i stanowił je krzyż czteroramienny, o różnych wymiarach w zależności od klasy orderu. Wyższe klasy były emaliowane na kolor czarny ze złotymi obramowaniami, rewersy wszystkich klas pozostawały nieemaliowane. Na ramionach krzyża widniał napis „VIRTUTI MILITARI”, zaś w środku, w wieńcu laurowym na złotej tarczy widniał emaliowany na biało orzeł w koronie z królewskimi insygniami w szponach. Na stronie odwrotnej umieszczono datę ustanowienia orderu „1792”. Krzyż Wielki i Krzyż Komandorski (na górnym ramieniu) zwieńczone były złotą koroną. Krzyż Wielki zawieszany był na szerokiej wstędze, przepasanej przez prawe ramię na lewy bok. Gwiazda orderowa przynależąca do Krzyża Wielkiego składała się z ośmiu pęków promieni z umieszczonym w jej środku krzyżem Virtuti Militari. W środku krzyża umieszczony był orzeł w wieńcu, wokół którego widniał półokrągły napis „HONOR I OJCZYZNA”. Krzyż Komandorski miał być (jak wcześniej) noszony na szyi, Krzyże klas III-V noszone na lewej piersi. Dniem święta orderu ustanowiono 3 maja.

Artykuł 4 ustawy wyraźnie stwierdzał, że order jest „nagrodą czynów wybitnego męstwa i odwagi, dokonanych w boju i połączonych z poświęceniem się dla dobra Ojczyzny”. Według przyjętych kryteriów Krzyż Wielki mógł otrzymać jedynie Wódz Naczelny, Komandorski z kolei mógł być przyznany dowódcy samodzielnego związku taktycznego. Krzyżem Kawalerskim mógł być uhonorowany dowódca oddziału, natomiast Krzyże Złote i Srebrne otrzymać mogli oficerowie, podoficerowie i żołnierze za czyn wybitnego męstwa połączony z narażeniem życia. Orderem Wojskowym Virtuti Militari odznaczać można było również za czyny bojowe na polu bitwy w imię niepodległości Polski, dokonane przed dniem uchwalenia ustawy. Zapis ten umożliwiał uhonorowanie orderem żyjących jeszcze powstańców styczniowych i żołnierzy polskich formacji wojskowych z lat 1914-1918. Szczegółowe zasady przyznawania orderu miał określić statut, nad projektem którego w marcu 1920 r. podjęto intensywne prace pod kierownictwem płk. Kulińskiego. Statutu jednakże nie udało się zatwierdzić do chwili wybuchu II Wojny Światowej.

Zgodnie z art. 5 ustawy, każdy kawaler orderu otrzymywał dożywotnio roczną pensję orderową w wysokości 300 zł. pol. Ponadto odznaczonym przyznano prawo do honorów ze strony wojskowych równych stopniem, a nie posiadających orderu oraz przywileje pierwszeństwa przy przydziale ziemi, obejmowaniu posad rządowych, przyjęciu do korpusu inwalidów i uzyskaniu dla dzieci miejsc stypendialnych w rządowych zakładach wychowawczych. Ponadto, podoficerowie i szeregowi odznaczeni Krzyżem Złotym mogli awansować do stopnia oficerskiego, o ile posiadali odpowiednie kwalifikacje.
Wszyscy odznaczeni tworzyli „Zgromadzenie Kawalerów Orderu Virtuti Militari” z Kanclerzem orderu i Kapitułą na czele. Nadanie orderu według ustawy następowało dekretem Naczelnika Państwa na wniosek Kapituły Orderu Wojskowego Virtuti Militari, urzędującej przy Ministerstwie Spraw Wojskowych i składającej się z dwunastu najstarszych kolejnością kawalerów orderu. Od roku 1920 natomiast decyzja o nadaniu orderu przez Naczelnika Państwa następowała na wniosek Kapituły przy nadaniach orderu klasy I, II i III, natomiast klasy IV i V na wniosek dowództwa dywizji. Tymczasową Kapitułę Orderu Virtuti Militari Józef Piłsudski powołał 1.01.1920 r. i przyznał jej członkom Krzyże Srebrne. W jej skład weszli: marsz. Józef Piłsudski (przewodniczący), gen. broni Józef Haller (wiceprzewodniczący) i członkowie: gen. por. Wacław Iwaszkiewicz, gen. ppor. Jan Romer, gen. ppor. Bolesław Roja, gen. ppor. Edward Rydz-Śmigły, gen. ppor. Franciszek Latinik, płk Mieczysław Kuliński, płk Stanisław Skrzyński, mjr Mieczysław Mackiewicz, kpt. Andrzej Kopa i kpt. Adam Koc. Osobnym rozkazem Ministerstwa Spraw Wojskowych z 23.02.1920 r. ustalono przepisy dotyczące składania wniosków na to odznaczenie i ich opiniowanie. Podstawą nadania orderu był pisemny wniosek bezpośredniego dowódcy, akceptowany kolejno przez zwierzchników wyższego szczebla, który następnie trafiał do rozpatrzenia Kapituły. O pozytywnej decyzji zawiadamiano pisemnie dowódcę, który przekazywał ją odznaczonemu.

Pierwsze posiedzenie Tymczasowej Kapituły Orderu Virtuti Militari odbyło się w dniu 22.01.1920 r. w Belwederze w 57 rocznicę wybuchu powstania styczniowego. Po posiedzeniu marszałek Piłsudski udał się na Plac Saski, gdzie w obecności honorowych gości i weteranów powstania styczniowego, dokonał dekoracji Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari dziesięciu spośród jedenastu członków nowo wybranej kapituły (gen. Rydz–Śmigły został udekorowany pod koniec stycznia). Była to pierwsza od upadku powstania listopadowego, dekoracja Orderem Virtuti Militari. Pierwsza dekoracja na polu bitwy odbyła się 14 sierpnia tegoż roku pod Ireną k. Dęblina, natomiast pierwsza dekoracja sztandaru miała miejsce 19.03.1921 r. w Chełmie (1 Pułk Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego).

W latach 1921-1922 miało miejsce wiele uroczystych dekoracji Orderem Wojskowym Virtuti Militari, odbywających się w rocznice ważnych wydarzeń historycznych lub świąt państwowych. Na jednej z takich uroczystości w dniu 11.11.1921 r. w 57 rocznicę stracenia Romualda Traugutta na stokach Cytadeli Warszawskiej Srebrnymi Krzyżami Virtuti Militari udekorowano żyjących jeszcze wówczas weteranów powstania styczniowego 1863-1864, natomiast 27.12.1921 w trzecią rocznicę wybuchu powstania wielkopolskiego odznaczono w Poznaniu 42 powstańców wielkopolskich.

W dniu 23.02.1920 r., w myśl art. 19 ustawy z 1.08.1919 r., w celu usprawnienia przygotowania i składania Kapitule wniosków odznaczeniowych dla żołnierzy walczących o niepodległość Polski w czasie I Wojny Światowej, Minister Spraw Wojskowych powołał specjalne komisje: Legionów Polskich, Formacji Polskich na Wschodzie, Formacji Polskich na Zachodzie. Na początku 1923 r. powołano analogiczną komisję opiniującą wnioski dotyczące weteranów Powstania Styczniowego. Ponadto, dnia 3.05.1921 r. Józef Piłsudski ustanowił komitety dla uhonorowania trzech działań wojennych zasługujących na specjalne traktowanie: za uwolnienie ziem Królestwa Polskiego spod okupacji niemieckiej (pod przewodnictwem kpt. Adama Koca), obronę Lwowa (pod przewodnictwem gen. Tadeusza Rozwadowskiego) i Powstanie Wielkopolskie (płk Stanisław Taczak). Natomiast za wojnę polsko-bolszewicką wyodrębniono 10 takich działań wojennych: operacja wileńska i obrona Wilna, zdobycie Mińska, operacja dyneburska, zdobycie Kalenkowicz i Mozyrza, operacja ukraińska, kontratak armii rezerwowej i 4 armii, kontratak po upadku Radzymina, kontratak 4 i 2 armii znad Wieprza, działania 3 armii (Kowel, Hrubieszów i Włodzimierz) oraz bitwa niemeńska. Już w grudniu 1921 r. Kapituła postanowiła przyjąć jednolite kryteria przyznawania orderów dla wszystkich formacji. Ustalono, że będą przyznawane 3 ordery na 1000 osób, za jeden miesiąc pobytu na froncie. Józef Piłsudski przewidywał wyróżnić orderem 6000 osób, a ogólna liczba wyróżnień dla wszystkich formacji polskich powstałych przed uzyskaniem niepodległości nie powinna była przekroczyć ⅓ krzyży nadanych za wojnę polsko-bolszewicką. Pierwszeństwo natomiast miało się należeć Bajończykom, Legionowi Puławskiemu i Legionom Polskim oraz żołnierzom 5 Dywizji Strzelców Polskich (Dywizji Syberyjskiej) i Dywizji gen. Żeligowskiego.

Mimo ustalenia kryteriów przyznawania orderu dyskusje nad jego nadawaniem nie ustawały, co powodowały ustawiczne zmiany personalne i tymczasowość Kapituły. Rozważano także nowelizację ustawy z 1919 r. W dniu 24.11.1922 Naczelny Wódz powołał stałą Kapitułę Orderu w składzie: Józef Piłsudski, jako Wielki Mistrz Orderu (odznaczony orderem I, II i V klasy), kawalerowie II i V klasy: gen. broni Zygmunt Zieliński jako Kanclerz, gen. broni Stanisław Szeptycki, gen. dyw. Jan Romer, gen. broni Tadeusz Rozwadowski, gen. dyw. Stanisław Haller, gen. dyw. Edward Rydz-Śmigły, kawalerowie orderu klasy III, IV i V: płk Stefan Dąb-Biernacki, ppłk Gustaw Paszkiewicz i mjr Zygmunt Piasecki oraz odznaczeni orderem klasy IV i V klasy ppłk Kazimierz Rybicki, sierż. szt. Kazimierz Sipika i plut. Stanisław Jakubowicz. Na stanowisko sekretarza Kapituły powołano rtm. Adama Sokołowskiego, który od 1928 r., już w stopniu majora pełnił stanowisko szefa Biura Kapituły. Biuro to zajmowało się działaniami administracyjnymi, prowadziło archiwum, ewidencję i dokumentację odznaczeń oraz sprawy bieżące i kancelaryjne. Jej szefem do 1928 r. był mjr dr Adolf Maciesza, natomiast ostatnim szefem Biura Kapituły (do 1939 r.) był płk dypl. Bronisław Rakowski. Z dniem 1.08.1926 r. Biuro Kapituły Orderu wcielono do Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych.

Kapituła Stała w dniu 6.01.1923 r. wprowadziła nową nazwę „Order Wojenny Virtuti Militari”, zatwierdzoną w dniu 13.02.1923 r. Prace nad zmianą ustawy z 1919 r. trwały okrągłe dziesięciolecie i dopiero w grudniu 1932 r. projekt ustawy otrzymał akceptację Piłsudskiego i Rady Ministrów i został skierowany pod obrady Sejmu. Ostatecznie w dniu 25.03.1933 r. prezydent Ignacy Mościki podpisał ustawę o „Orderze Wojennym Virtuti Militari”. W myśl ustawy był on „nagrodą wybitnych czynów wojennych, połączonych z całkowitą ofiarnością w myśl hasła «Honor i Ojczyzna»”. Prócz zmiany nazwy odznaczenia, korygowała ona wizerunek krzyża w klasie I, II i III, precyzyjniej określała warunki przyznawania poszczególnych klas orderu, uzależnione od funkcji odznaczonego i kwalifikacji czynu oraz przenosiła święto Orderu Wojennego Virtuti Militari na 11 listopada. Krzyż Wielki mógł być nadany Naczelnemu Wodzowi za zwycięską wojnę. Nowa ustawa umożliwiała uzyskanie najwyższej klasy orderu także dowódcy armii (za całokształt pracy wojennej), Komandorski natomiast mógł być przyznany dowódcy armii lub wyższemu dowódcy za śmiałe i pełne inicjatywy prowadzenie wojennej operacji, mającej duże znaczenie dla przebiegu wojny. Krzyż Kawalerski przysługiwał dowódcy oddziału za nadzwyczajne czyny bojowe lub wybitna inicjatywę, połączona z umiejętnym i skutecznym dowodzeniem. Z kolei Krzyż Złoty mógł być nadany żołnierzowi (posiadającemu już Krzyż Srebrny), za umiejętne i skuteczne dowodzenie oddziałem lub za czyn wybitnej inicjatywy, zapewniającej sukces bojowy Krzyż Srebrny przysługiwać mógł dowódcy za śmiały i pełen inicjatywy czyn bojowy, połączony z umiejętnym i skutecznym dowodzeniem, lub żołnierzowi, który swoim przykładem wpłynął na towarzyszy, doprowadzając ich do wybitnego czynu bojowego lub był przykładem niezwykłego osobistego męstwa. Poza tytułem honorowym i obowiązkiem dostarczenia pracy umożliwiającej utrzymanie, państwo gwarantowało odznaczonemu dożywotnią pensję orderową. Ustawa przewidywała także liczne przywileje dla odznaczonych, jak i sankcjonowała nadanie krzyży jednostkom zbiorowym, oddziałom, miastom, korporacjom itp. oraz cywilom za okazanie niezwykłego męstwa. Ponadto, podoficer odznaczony Krzyżem Złotym mógł być mianowany do stopnia podporucznika, a szeregowiec tylko do stopnia sierżanta.

Prawo nadawania orderu w czasie wojny przysługiwało Wodzowi Naczelnemu, a po zawarciu pokoju byłemu Naczelnemu Wodzowi, przy czym I, II i III klasa miała być przyznana na wniosek Kapituły Orderu, a klasa IV i V na wniosek dowódców oddziałów. Kapitułę pod przewodnictwem Kanclerza, mieli tworzyć kawalerowie II, III, IV i V klasy w liczbie dwunastu (po trzech z każdej klasy), powoływani w czasie pokoju przez Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych, a w czasie wojny przez Naczelnego Wodza. Do składu Kapituły wchodzili z urzędu także wszyscy kawalerowie orderu I klasy. Kapituła Orderu miała być w 1/3 części odnawiana co dwa lata. Funkcję Kanclerza Orderu powierzono kawalerowi I lub II klasy Orderu, mianowanego w czasie wojny przez Naczelnego Wodza, a w czasie pokoju przez Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych.
Typowanie zasłużonych na polu walki żołnierzy i oficerów do odznaczenia Orderem Virtuti Militari należało do kompetencji dowódców walczących oddziałów. Dekorowali oni żołnierzy bezpośrednio na froncie wstążeczkami orderowymi bez krzyży i wręczali im specjalne zaświadczenia, wystawiane przez dowódców armii. Te, po zakończeniu działań wojennych, zamieniane były na odpowiednie legitymacje.

O ilości przyznawanych orderów decydował w praktyce jednoosobowo marszałek Piłsudski. Akcja odznaczeniowa Orderem Virtuti Militari osiągnęła największe rozmiary w latach 1922-1923. Wśród 8083 kawalerów orderu w lutym 1923 r. znajdowało się 3320 oficerów, 4593 szeregowych, nadań pośmiertnych było 1308, a łącznie 170 orderami uhonorowano sztandary, chorągwie, miasta i cudzoziemców. Ogółem, do końca 1923 r. nadano 8342 Krzyże Srebrne, w tym 322 cudzoziemcom: Francuzom (112; w tym odznaczony w roku 1922 mjr Charles de Gaulle), Włochom (68), Rumunom (44), obywatelom Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców (41), Belgom (40), Łotyszom (8), Amerykanom (4), Anglikom (3), Estończykom (1), Japończykom (1). Wszystkie egzemplarze krzyży nadanych przez Kapitułę Orderu Virtuti Militari były numerowane, którą to numerację prowadzono oddzielnie dla każdej klasy orderu (numery porządkowe wybijano na dolnym pionowym ramieniu rewersu krzyża). W dniu 1.05.1923 Ministerstwo Spraw Wojskowych zarządziło, w celu podtrzymania tradycji w pułkach i oddziałach równorzędnych oraz upamiętnienia czynów wojennych, założenie w dwóch egzemplarzach „Złotych Ksiąg”, obejmujących spisy odznaczonych z podaniem dat i okoliczności odznaczenia. Miały one być przechowywane obok sztandaru jednostki, natomiast drugie egzemplarze miały być przesłane do Biura Historycznego Sztabu Generalnego, jako podstawa do opracowania „Złotej Księgi Armii Polskiej”.

Po roku 1923 nadal okazjonalnie przyznawano krzyże Virtuti Militari, ale były to już nadania sporadyczne i przeważnie dotyczyły cudzoziemców. Wielkim grupowym nadaniem orderu było wyróżnienie w 1928 r. 49 oficerów japońskich za wojnę rosyjsko-japońską 1904-1905 oraz I Wojnę Światową. Reasumując, w okresie II Rzeczypospolitej przyznano: 6 Krzyży Wielkich, 19 Krzyży Komandorskich, 14 Krzyży Kawalerskich, 63 Krzyże Złote oraz 8342 Krzyże Srebrne. Wśród odznaczonych było 57 weteranów walk powstania styczniowego 1863 r., a ponad 2100 osobom przyznano order pośmiertnie. Za bohaterską postawę mieszkańców w latach 1918-1920 Orderem Virtuti Militari V klasy zostało odznaczone w dniu 22.11.1920 miasto Lwów, natomiast w dniu 6.02.1921 miasto Verdun. Wśród uhonorowanych było 41 kobiet oraz 14 księży. Krzyżem Srebrnym odznaczono także groby nieznanego żołnierza w Waszyngtonie, Bukareszcie i Paryżu. Udekorowano też chorągwie Legionu Bajońskiego, oddziału żeńskiego POW, 1, 5, 6 pułku piechoty Legionów, 15, 22, 34, 35, 41, 55, 56, 57, 58, 81, 85, 86 pułku piechoty oraz sztandary 1 pułku szwoleżerów, 1, 7, 14 i 15 pułku ułanów, a także trąbki: 1 baterii 1 dywizjonu artylerii konnej (dalej: DAK), 1 baterii 5 DAK, 1 baterii 3 DAK, 1 baterii 4 DAK, 2 baterii 1 pułku artylerii ciężkiej (dalej: PAC), 3 baterii 1 PAC, 1 baterii 9 PAC, 1 dywizjonu 9 PAC, 1 dywizjonu 14 PAC, 1, 9, 14, 19 pułku artylerii polowej oraz 14 baonu saperów. Wśród legionowych pułków, plasujących się w czołówce pod względem liczby odznaczonych (1, 3, 4 i 5 pułk piechoty Legionów) Orderem Virtuti Militari uhonorowano tak wybitne w późniejszym czasie osoby, jak mjr Stefan Rowecki, por. Adam Borkiewicz (historyk Powstania Warszawskiego), ppor. Władysław Broniewski, ppłk Leopold Okulicki, czy ppor. Emil Fieldorf.

Personalnie, Krzyżem Wielkim odznaczono marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ( w dniu 13.04.1923 r.), marszałka Francji, Polski i Anglii Ferdynanda Focha (14.06.1923 r.), króla Rumunii Ferdynanda (21.06.1923 r.), króla Belgów Alberta I (12.12.1923 r.), króla Serbów, Chorwatów i Słoweńców Aleksandra I (dnia 12.12.1923 r.), króla Włoch Wiktora Emanuela III (12.12.1923 r.). Natomiast Krzyżem Komandorskim odznaczono marszałka Piłsudskiego (19.12.1923 r.), marszałków Japonii Jasukate Oku (13.03.1925 r.) i Kageaki Kawamurę (13.03.1925 r.), marszałka Włoch Armado Diaz ks. di Vittoria (13.03.1925 r.), oraz generałów: włoskich: Emanuela Filiberta Sabauckiego ks. Aosty (13.03.1925 r.), Wiktora Emanuela Sabauckiego hr. Turynu (13.03.1925), generała dyw. armii francuskiej Maxima Weyganda (14.06.1923 r.), generała armii Stanów Zjednoczonych Johna Pershinga (byłego dowódcę Amerykańskiego Korpusu Ekspedycyjnego, 17.07.1925), oraz polskich (w dniu 13.12.1923 r.): Edwarda Rydza-Śmigłego, Stanisława Hallera, Tadeusza Rozwadowskiego, Zygmunta Zielińskiego, Jana Romera, Stanisława Szeptyckiego, Wacława Iwaszkiewicza, Lucjana Żeligowskiego, Władysława Sikorskiego, Kazimierza Sosnkowskiego i Leonarda Skierskiego. Krzyż Kawalerski obok trzech Polaków (ppłk. Gustawa Paszkiewicza, płk. Stefana Dąb-Biernackiego, mjr. Zygmunta Piaseckiego) otrzymało 11 cudzoziemców: 2 Belgów, 2 Serbów, 3 Włochów, 2 Rumunów oraz 2 Japończyków. Krzyżem Złotym natomiast spośród cudzoziemców wyróżniono 8 Belgów, 8 Serbów, 13 Włochów, 18 Japończyków i 8 Rumunów. Z powyższych danych jasno wynika, że większość odznaczonych klasami wyższymi Orderu Wojennego Virtuti Militari stanowili cudzoziemcy. Wielokrotnie bowiem podkreślano, ze „odznaczenia mieć będą również charakter polityczny i kurtuazyjny”.
W okresie II Rzeczypospolitej uroczystość dekorowania osób odznaczonych orderami i medalami wojskowymi odbywała się według ustalonego ceremoniału i z zasady była organizowana w dniach świąt państwowych i wojskowych. Jednak to wręczaniu Orderu Virtuti Militari towarzyszył najbardziej uroczysty ceremoniał. Prawo dekorowania Krzyżem Wielkim, Komandorskim i Kawalerskim miał Wódz Naczelny lub Kanclerz Kapituły Orderu. Krzyżem Zlotym i Srebrnym dekoracji dokonywał także Wódz Naczelny lub wyznaczony przez niego Kawaler Virtuti Militari, który posiadał order co najmniej tej samej klasy co osoba dekorowana. Dwie najniższe klasy orderu wręczano przed frontem co najmniej batalionu, a odpowiedni rozkaz odczytywano przed frontem wszystkich oddziałów danego korpusu. Po roku 1926 wszyscy wojskowi obowiązani byli nosić zawsze na mundurze, także polowym, pełne odznaki orderu. Istotne, że odznaki niższych klas były noszone nawet po otrzymaniu wyższych...

Źródła:

Zobacz podobne artykuły: