Stec Stefan ppłk pil. inż.

Stefan Stec urodził się w dniu 25.11.1889 r. we Lwowie, jako syn Stefana i Anny ze Słoneckich. We Lwowie ukończył szkołę powszechną, uzyskał maturę i rozpoczął studia na Politechnice Lwowskiej. Dnia 1.08.1914 r. został powołany do armii austro-węgierskiej. Ukończył szkołę oficerów rezerwy dla pionierów w Klostenburgu i początkowo służył w oddziałach saperskich. W dniu 1.11.1915 r. zgłosił się na ochotnika do Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Wiener Neustadt. Od 31.01.1916 r. do początku roku 1918 służył jako obserwator na samolotach rozpoznawczych w eskadrze Flik 3 (Fliegerkompagnie 3). Podczas wykonywania lotów bojowych dał poznać się jako doskonały obserwator przywożąc z lotów znakomite zdjęcia i doskonałe meldunki. Równocześnie koledzy nauczyli Steca pilotażu samolotów. W dniu 2.09.1917, lecąc z pilotem K. Heranem samolotem Hansa-Brandenburg C I, zestrzelił pierwszy samolot, myśliwiec Nieuport koło wsi Monasterzyska. W nagrodę za swą dzielność podczas lotów bojowych porucznik Stec został odznaczony najwyższym orderami austriackimi i niemieckimi oraz w dniu 1.02.1918 awansowany na stopień porucznika (Oberleutnant). Następnie został skierowany na kurs myśliwski. W dniu 30.04.1918 roku, po miesięcznym szkoleniu, ukończył szkołę z bardzo dobrym wynikiem i zdał egzamin z wyróżnieniem (odznaka pilota nr 1206/1918). W dniu 1.05.1918 r. został przydzielony jako pilot bojowy do swojej dawnej eskadry, przeformowanej na myśliwską Flik 3/J. Latał w niej na myśliwcach Albatros D III (Oef) na froncie austriacko-włoskim, bazując głównie na lotnisku Romagnano. W składzie Flik 3/J Stec walczył do końca wojny, z krótką przerwą między 17.06. a 4.07.1918, kiedy powierzono mu w zastępstwie dowództwo eskadry Flik 9/J. W dniu 16.07.1918 Stec zestrzelił włoski myśliwiec Hanriot HD-1 w rejonie jeziora Garda, a 10 sierpnia zestrzelił swój trzeci samolot nad Monte Pasubio. W lotnictwie austro-węgierskim wykonał łącznie 103 loty jako obserwator, 79 jako pilot bojowy i wziął udział w 40 walkach powietrznych z 7 odniesionymi zwycięstwami. Sam był trzykrotnie zestrzelony i raz lądował w płonącym samolocie. W służbie austriackiej odznaczony został m.in. Orderem Żelaznej Korony III klasy z dekoracją wojenną, dwukrotnie Srebrnym Medalem za Odwagę oraz pruskim Krzyżem Żelaznym II klasy. Stefan Stec stał się pierwszym Polakiem z tytułem asa lotniczego.

Od połowy 1918 r. Stec był członkiem POW we Lwowie, do Wojska Polskiego wstąpił z dniem 1.11.1918 r. Gdy rozgorzały walki polsko-ukraińskie we Lwowie uczestniczył w starciach w mieście, po czym 6 listopada przedarł się na opanowane przez Polaków lotnisko Lewandówka, stając się jednym z pierwszych pilotów polskiej grupy lotniczej w tym mieście. Jeszcze przed oficjalną datą odzyskania niepodległości, Stefan Stec wstąpił do nowo formującego się lotnictwa polskiego ze stopniem porucznik pilot. Pierwszy lot bojowy Stec wykonał 7 listopada z lotniska Lewandówka, bombardując stanowiska ukraińskie (wraz z ppor. Władysławem Toruniem zbombardowali m.in. stanowisko artylerii na Wysokim Zamku oraz zmusili do odwrotu pociąg wojskowy nadjeżdżający od strony Krasnego). W dniu 9 listopada wykonał pierwszy lot transportowy w Polsce, przewożąc na rozkaz Naczelnej Komendy posła do Sejmu Krajowego Stanisława Strońskiego, w celu zorganizowania w Krakowie odsieczy dla Lwowa. Samolot ich wówczas został uszkodzony przez ogień przeciwlotniczy i Stec musiał lądować przymusowo pod Łańcutem. 15 listopada wykonał lot ze Lwowa do Warszawy, aby złożyć Naczelnemu Wodzowi Józefowi Piłsudskiemu pierwszy meldunek z obrony Lwowa. Do 22.11.1918 r. w samym Lwowie, wykonał 19 lotów bojowych. Wraz ze Stefanem Bastyrem i Władysławem Toruniem tworzyli jedną z najbardziej zgranych trójek operacyjnych w historii polskiego lotnictwa.

Na początku stycznia 1919 r. został wysłany do Wiednia w charakterze rzeczoznawcy zakupu samolotów wojskowych dla polskiej armii. Już 17 marca powrócił na front w składzie 6 EW i brał udział w słynnych lotach drużynowych pod dowództwem kpt. Bastyra. W kwietniu 1919 objął dowództwo 7 EL, po czym już 29.04.1919 r. stoczył pierwszą w odrodzonej Polsce zwycięską walkę powietrzną (na samolocie Fokker D VIII), zakończoną zestrzeleniem nieprzyjacielskiego myśliwca Nieuport 11. Następnie w dniu 10 maja zmusił bolszewicką obsługę do ściągnięcia na ziemię balonu obserwacyjny w rejonie Starego Sioła. W czerwcu tegoż roku został uroczyście udekorowany Krzyżem Walecznych. Eskadrą dowodził do połowy października 1919, kiedy to wyjechał na studia wojskowe do Francji (Ecole Superieure d'Aeronautique w Paryżu, gdzie otrzymał tytuł inżyniera). Z dniem 1.04.1920 zatwierdzony w stopniu majora w Korpusie Wojsk Lotniczych.

Po ukończeniu studiów we wrześniu 1920 powrócił do kraju i zaangażował się w uruchomienie krajowej produkcji lotniczej, został kierownikiem wydziału fabrykacji w Departamencie III Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych. Dzięki jego inicjatywie podjęto w Krakowie seryjną produkcję samolotów Brandenburg C I Phoenix. W dniu 11.05.1921 r. Stefan Stec zginął w katastrofie lotniczej na lotnisku mokotowskim w Warszawie. Pochowany został na warszawskich Powązkach, a w 1935 r. jego prochy zostały ekshumowane i przeniesione na Cmentarz Obrońców Lwowa.

W niepodległej Polsce wykonał 112 lotów bojowych, zestrzelił jeden samolot oraz jeden balon. Łącznie legitymował się 11 (7) zestrzeleniami. Jeszcze w służbie austriackiej, Stec jako godła osobistego używał biało-czerwoną szachownicę. Dnia 1.12.1918 roku rozkazem nr 38 szefa Sztabu Generalnego WP gen. Stanisława Szeptyckiego, szachownica ta przyjęta została jako znak rozpoznawczy samolotów lotnictwa polskiego.

Pośmiertnie został awansowany do stopnia podpułkownika. Za odwagę wykazaną podczas walk z piechotą ukraińską, którą w dniach 7-8.11.1918 r. ostrzeliwał z k.m. z pułapu około 50 metrów, odznaczony został Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 2525, ponadto uhonorowany został m.in. Krzyżem Walecznych (trzykrotnie), Polową Odznaką Pilota, Krzyżem Kawalerskim Polonia Restituta oraz Krzyżem Niepodległości.

Jeśli posiadają Państwo materiały, które mogą uzupełnić lub wzbogacić artykuł prosimy o kontakt za pomocą formularza kontaktowego