Patalas Ludwik por. pil.

Urodzony 4.08.1897 r. w Gnieźnie, syn Teofila (mistrza krawieckiego ur. w 1868 r w Skałowie) i Katarzyny ze Szczuraszków (ur. w 1876 r. we wsi Brzoza)*. Pochodził z rodziny wielodzietnej, miał pięć sióstr i czterech braci. Szóstka jego rodzeństwa urodziła się na emigracji w miejscowości Kiel (Kilonia, Niemcy). Tam też Ludwik Patalas ukończył szkołę ludową oraz 3-letnią rzemieślniczą. W dniu 7.11.1916 r. powołany został do wojska niemieckiego, do dnia 6.11.1917 r. walczył na Froncie Zachodnim w 86 Pułku Fizylierów. Od 12.11.1917 r. szkolił się w Szkole Lotniczej w Grudziądzu, następnie w Szkole Artyleryjskiej w Elblągu oraz Bydgoszczy. Jako pilot walczył na Froncie Zachodnim od 2.10.1918 r. Ze służby w wojsku niemieckim zwolniony został 13.01.1919 r.

W maju 1919 r. wraz z rodziną powrócił do Poznania, zamieszkali przy ul. Spokojnej 29, gdzie jego ojciec, Teofil prowadził zakład krawiecki. Ludwik Patalas do Wojska Polskiego wstąpił 25.06.1919 r., otrzymał przydział do Stacji Lotniczej w Ławicy. Od dnia 13.12.1919 r. służył w 1 Grupie Lotniczej w Wilnie, następnie od 19.01.1920 r. w 2 EWlkp. (późniejszej 13 EM). Brał udział w walkach na Froncie Litewsko– Białoruskim oraz w bitwie warszawskiej. W okresie od 15–19.08.1920 r. wspierał swymi śmiałymi atakami polskie oddziały w trakcie walk o Radzymin, Nasielsk, Pułtusk, Ciechanów i Płock. Z pułapu zaledwie kilkudziesięciu metrów ostrzeliwał ogniem karabinów maszynowych oddziały wrogiej artylerii, piechoty i kawalerii, siejąc zamęt i popłoch w ich szeregach. W znacznym stopniu przyczynił się do zdobycia powyższych miejscowości. Prawie przy każdym powrocie na lotnisko jego maszyna była uszkodzona od kul sowieckich. W dniu 19.08.1920 r. w trakcie jednego z lotów nad Płockiem, jego samolot został trafiony w chłodnicę, pilot nie zauważywszy tego w dalszym ciągu ostrzeliwał przeciwnika. Gdy skończyła się woda w chłodnicy i silnik zaczął szwankować pilot nie tracąc zimnej krwi skierował płatowiec w kierunku polskich oddziałów. Udało mu się szczęśliwie wylądować na lewym brzegu Wisły niedaleko Płocka.

Od 10.11.1920 r. wraz ze swoją eskadrą stacjonował w Bydgoszczy. W dniu 14.06.1921 r. został przydzielony do 12 EW w 1 PL. Następnie, w roku 1923, przeniesiony do 2 PL z przydziałem do Lotnictwa Morskiego, później służył w Morskim Dyonie Lotniczym w Pucku. Rozkazem Ministra Spraw Wojskowych L. 2145 z 1922 r. przyznano mu tytuł i odznakę pilota na czas służby w Wojskach Lotniczych.

Por. pil. Ludwik Patalas zginał 6.10.1923 r. wraz z kpt. Wiktorem Karczewskim w katastrofie lotniczej w Zatoce Puckiej na pilotowanej przez siebie łodzi latającej Macchi M-9. Na pułapie około 1000 m samolot wpadł w korkociąg, rozpadł w powietrzu i runął na Półwysep Helski od strony Zatoki Gdańskiej. Przyczyną katastrofy była awaria silnika, usterka techniczna oraz najprawdopodobniej błąd pilota (wprowadzenie maszyny w zbyt ostry zakręt). Po katastrofie Ludwika Patalasa i Wiktora Karczewskiego wstrzymano loty na Macchi M-9.

Pochowany został na cmentarzu garnizonowym w Poznaniu. Za wybitne czyny bojowe na froncie został odznaczony m.in. Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 8073, dwukrotnie Krzyżem Walecznych, włoską odznaką pilota oraz pośmiertnie Polową Odznaką Pilota.

* Katarzyna Patalas zmarła wiosną 1931 r., a ojciec w 1942 r. w Zbąszynku. II Wojnę Światową przeżyło dwóch jego braci: Stefan i Władysław. Trzeci z braci, Marian Patalas zastrzelony został przez amerykańskiego żołnierza w dn. 1.05.1945 r. podczas wyzwalania obozu koncentracyjnego w Dachau, gdy jako pierwszy wybiegł z grupy więźniów na powitanie oswobodzicieli i został pomyłkowo uznany za gestapowca (zachowana jest tablica pamiątkowa na terenie byłego obozu).

Zobacz również fotografie z albumu rodzinnego por. pil. Ludwika Patalasa: cz. 1, cz .2

Jeśli posiadają Państwo materiały, które mogą uzupełnić lub wzbogacić artykuł prosimy o kontakt za pomocą formularza kontaktowego