Mroczkowski Antoni Ernest kpt. pil. inż.

Urodzony 29.05.1896 r. w Odessie, tam też ukończył szkołę realną. W 1910 roku, jako czternastolatek, razem z kolegą zbudował w warsztacie ojca szybowiec, na którym wykonał loty ze stromego brzegu morskiego na plażę. W 1913 r. rozpoczął studia na Wydziale Budowy Silników Spalinowych Politechniki w Petersburgu, należał również do koła lotniczego. W sierpniu 1914 r. powołany do armii rosyjskiej. Po trzymiesięcznym kursie podchorążych skierowany został do Wojskowej Szkoły Lotniczej w Sewastopolu, którą ukończył w dniu 2.07.1915 r. Był 37 wyszkolonym w Rosji pilotem. W latach 1915-1917 latał jako pilot na froncie rosyjsko–niemieckim. W okolicy majątku Tuczy odniósł pierwsze zwycięstwo w powietrzu, gdy lecąc na maszynie typu Farman zestrzelił z rewolweru Nagant niemieckiego Albatrosa. Dwukrotnie został ciężko ranny, w okolicach Berezyny został zestrzelony przez własną artylerię. Urlopowany, oblatał w sierpniu 1916 r. na lotnisku Chodynka w Moskwie trójpłatowiec konstrukcji por. inż. Bezobrazowa, za co otrzymał złoty zegarek z 12 brylantami. W trakcie służby wojskowej jednoczenie studiował na Politechnice w Petersburgu, na której uzyskał dyplom inżyniera mechanika. W 1917 r. awansował na stopień kapitana. Należał do grona asów lotnictwa rosyjskiego w czasie I Wojny Światowej, na jego koncie znalazło się ogółem 9 zestrzelonych samolotów nieprzyjacielskich.

W sierpniu 1917 r. w Odessie wstąpił do polskiej formacji lotniczej w Rosji. W 1919 r. trafił do eskadry lotniczej dywizji gen. Lucjana Żeligowskiego i wraz z nią przybył do Polski. W Wojsku Polskim, zweryfikowany w stopniu podporucznika, początkowo pełnił funkcje pilota instruktora w Warszawskiej Szkole Pilotów. W dniu 1.09.1919 r. objął funkcje szefa kontroli wojskowej oraz pilota kontrolnego-oblatywacza w Centralnych Warsztatach Lotniczych (dalej CWL), obie te funkcje sprawował do lutego 1920 r. Dekretem Naczelnego Wodza L. 2109 z dnia 19.04.1920 został warunkowo awansowany na stopień porucznika. We wrześniu 1920 r. lecąc na samolocie SE 5 wygrał międzynarodowy mityng akrobacji lotniczej w Warszawie.

W okresie od 24.02 - 31.10.1920 r. pełnił służbę jako pilot i dowódca w 16 EW oraz 19 EM (dowódcą 19 EM był od kwietnia tegoż roku), w tym czasie wykonywał loty bojowe na froncie w wojnie polsko-radzieckiej. W dniu 6.05.1920 r. w okolicy wsi Stojaki wdał się w walkę powietrzną z maszyną bolszewicką. Pilot sowiecki próbował ratować się ucieczką, jednak ppor. Mroczkowski ruszył w pościg ostrzeliwując nieprzyjaciela. Podczas próby lądowania przeciwnik rozbił się o ziemię. Polski wywiad potwierdził śmierć lotnika sowieckiego. Następnego dnia (7.05) eskortował trzy wywiadowcze samoloty z 14 EW, które miały zbombardować stację bolszewicką Pryjamino. Antoni Mroczkowski z broni maszynowej zaatakował pociąg pancerny stojący na stacji. Z pobliskiego lotniska wystartował jeden bolszewicki Nieuport, jednak do walki z maszynami polskimi nie doszło. Podczas lotu bojowego w dniu 8.05.1920 r. zaatakował balon obserwacyjny, jednak obsługa rosyjska zdążyła ściągnąć aerostat na ziemię. W drodze powrotnej na lotnisko napotkał samolot sowiecki, który zaatakował. Podczas walki śmigło w jego płatowcu zostało przestrzelone, pil. Mroczkowski zdołał bezpiecznie dolecieć na własne lotnisko. Dnia 10.05 ponownie stoczył walkę powietrzną z lotnikiem sowieckim, jednak z powodu zacięcia broni pokładowej musiał wycofać się z placu boju. W dniu 19.05. tegoż roku pod Pryjamino udało mu się zmusić do lądowania sowiecki samolot. Po tej walce, w powodu awarii silnika, przymusowo lądował na bagnach, gdzie doznał urazu głowy i klatki piersiowej. Ogółem, do końca wojny polsko-bolszewickiej piloci 19 EM wykonali 121 lotów bojowych o łącznym czasie 253 godzin, w tym por. Mroczkowski wykonał 32 loty.

Z dniem 1.11.1920 r., awansowany do stopnia porucznika, przeniósł się do tworzącego się w Pucku polskiego lotnictwa morskiego. W styczniu 1921 r. wyszedł z wojska na bezterminowy urlop i jako pilot cywilny w dniu 1.02.1921 r. objął ponownie stanowisko oblatywacza w CWL, gdzie pracował do końca września 1921 r. Rozkazem Ministra Spraw Wojskowych L. 2145 z 1922 r. przyznano mu tytuł i odznakę pilota za czas służby w Wojskach Lotniczych. Następnie wysłany został do Francji na staż do zakładów lotniczych Farman w Paryżu (1.10.1921-28.02.1922). Tam został w marcu 1922 r. pilotem komunikacyjnym francuskich linii lotniczych Compagne Franco-Romaine i latał na trasie Paryż-Warszawa. W ten sposób, jako pierwszy polski lotnik, zdobył międzynarodowy dyplom pilota transportu publicznego. Do 30.04.1925 r. wylatał w liniach tego towarzystwa ok. 2,5 tys. godzin i przeleciał ok. 300 tys. km. Jako jeden z pięciu najlepszych pilotów przedsiębiorstwa wyróżniony został specjalnym medalem francuskiego towarzystwa z napisem: „Naszemu odważnemu pilotowi A. Mroczkowskiemu za loty w trudnych warunkach atmosferycznych”.

Od 1.05.1925 do 30.04.1931 Mroczkowski pracował jako pilot oblatywacz w fabryce samolotów Zakłady Mechaniczne E. Plage - T. Laśkiewicz w Lublinie. Oblatał tam 344 samoloty i 4 prototypy. W międzyczasie, w 1928 r., wziął udział na samolocie DUS-III ”Pta-Pta” w międzynarodowym konkursie awionetek, zdobywając 1 nagrodę za największą uzyskaną na samolocie prędkość. W sierpniu 1930 r. w lubelskiej fabryce Plage-Laśkiewicz wybuchł strajk, a Mroczkowski został wybrany przewodniczącym komitetu strajkowego. Za to w kilka miesięcy później został zwolniony z zakładu bez możliwości dalszej pracy w lotnictwie w charakterze pilota.

Od 1931 r. pracował kolejno jako inżynier w firmie Auto-Remont w Warszawie, w Państwowych Zakładach Inżynierii w Ursusie jako kierownik hamowni silników lotniczych (1932-1935), w Oddziale Ruchu Drogowego m. st. Warszawy jako ekspert techniczno-samochodowy (1935-1938) i następnie, aż do wybuchu wojny w 1939 r., w fabryce Lilpop-Rau i Loewensztein w Warszawie. We wrześniu 1939 r. wraz z innymi lotnikami polskimi przez Rumunię i Francję przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie latał początkowo w lotnictwie brytyjskim na maszynach wielosilnikowych. Jednak ze względu na wiek został przeniesiony wkrótce do pracy w personelu naziemnym. Ukończył Centralną Szkołę Latania Bez Widoczności i aż do zakończenia wojny był polskim seniorem personelu naziemnego. W międzyczasie wykonał dwa wynalazki do symulatorów lotu.

Do Polski powrócił w marcu 1946 r. i w stopniu kpt. pil. został przeniesiony do rezerwy. Pracował w Państwowych Zakładach i Warsztatach Samochodowych (1946-1948), jako radca wydziału technicznego Departamentu Lotnictwa Cywilnego w Ministerstwie Komunikacji (1948-1951), w Instytucie Transportu Samochodowego (1951-1953), w Technicznej Obsłudze Samochodów (1953-1955) i jako normalizator lotnictwa w Polskim Komitecie Normalizacyjnym (1955-1961) oraz w Ośrodku Badań Transportu Samochodowego, skąd z dniem 1.09.1962 r. przeszedł na emeryturę. Od 1959 r. był członkiem Klubu Seniorów Lotnictwa Aeroklubu PRL. Antoni Mroczkowski spędził w powietrzu ponad 7000 godzin, latał na 85 typach samolotów, służąc w lotnictwie wojskowym był czterokrotnie ranny, miał dwa wypadki jako pilot oblatywacz. Zmarł w Warszawie w dniu 26.12.1970 r.

Kpt. pil. inż. Antoni Mroczkowski odznaczony został Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 3189, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Niepodległości, Medalem X-lecia Polski Ludowej, pamiątkowym Krzyżem Amerykańskim, francuską i rosyjską odznaką pilota, a także odznaką angielskiego RAF. Za loty bojowe nad nieprzyjacielem w czasie wojny 1918-1920 r. odznaczony Polową Odznaką Pilota nr 115.

Jeśli posiadają Państwo materiały, które mogą uzupełnić lub wzbogacić artykuł prosimy o kontakt za pomocą formularza kontaktowego