Wańkowicz Aleksander płk pil. bal.

Urodzony 29.07.1881 r. w Puchowiczach, syn Aleksandra i Stanisławy. Po ukończeniu Kursu Kadetów w Połocku wstąpił w roku 1899 do Mikołajewskiej Szkoły Wojsk Inżynieryjnych w Piotrogrodzie i aż do demobilizacji z dniem 1.03.1918 r. nieprzerwanie służył w wojsku carskim. Po ukończeniu szkoły w stopniu podporucznika, w dniu 9.08.1902 r. pełnił służbę w 16, a następnie 20 baonie saperów na stanowisku kierownika Szkół Podoficerskich klasy minerów, płatnika batalionu i sekretarza sądu batalionu. Następnie do 30.11.1905 r. służył jako adiutant oraz kierownik składu kolejowego w turkiestańskiej kompanii pontonierów. W dniu 1.10.1904 r. awansowany na stopień porucznika. W okresie od 30.11.1905 r. do 23.09.1906 r. przebywał na szkoleniu w moskiewskiej Oficerskiej Szkole Aeronautycznej. Następnie, od 30.11.1906 r. do 20.06.1910 r. służył w II Wschodnim Syberyjskim Batalionie Aeronautycznym (na stanowiskach dowódcy Szkoły Podoficerów batalionu, adiutanta i płatnika batalionu, a także dowódcy kompanii). Już w stopniu podkapitana (awansowany w dniu 1.10.1908 r.), w okresie od 1.07-25.08.1910 r. dowodził samodzielną 4 syberyjską kompanią aeronautyczną, a od 25.08 tegoż roku był dowódcą 5 samodzielnej kompani aeronautycznej. Dnia 27.10.1912 r. otrzymał awans na stopień kapitana. Od 19.05.1913 r. do 15.10.1915 r. pełnił służbę w 1 kompanii lotniczej, jako pomocnik w sprawach technicznych i gospodarczych oraz formowania i organizacji jednostek lotniczych. W składzie tejże kompanii lotniczej przy 6 Armii znalazł się 18.07.1914 r. na frontach I Wojny Światowej. Od 15.10.1915 r. był dowódcą i organizatorem 2 polowej samodzielnej kompanii aeronautycznej, działającej na froncie w okresie od 11.12.1915 r. do 9.01.1917 r. w ramach 8 i 9 Armii. W schyłkowym momencie wojny, od 9.01.1917 r. do 1.03.1918 r. był inspektorem aeronautyki na froncie rumuńskim. Awansowany na stopień pułkownika został w dniu 15.04.1917 r.

Do Wojska Polskiego wstąpił w dniu 20.12.1918 r., dwa dni później mianowany został Szefem Sekcji Żeglugi Napowietrznej M.S.Wojsk. Był pierwszym dowódcą i faktycznym twórcą polskich oddziałów balonowych. Od 5.05.1919 r. dowodził wojskami aeronautycznymi w Poznaniu (1 Polowa Kompania Aeronautyczna), a następnie w Warszawie. W dniu 10.03.1920 r. został szefem Sekcji 3 Aeronautyki Departamentu III Żeglugi Powietrznej. Z dniem 1.04.1920 zatwierdzony w stopniu podpułkownika, od 20.07 tegoż roku (do 5.09.1920 r.) dowodził powstałym z jego inicjatywy 1 Pułkiem Aeronautycznym, działającym w składzie 4 Armii na Froncie Północno-Wschodnim. Pułk ten wziął udział w walkach na Podlasiu i Mazowszu, szczególnie w dniach od 24.07.1920 r. do 15.08.1920 r. w rejonie Siedlce-Sokołów-Ostromenczyn-Platerów. Płk Wańkowicz odznaczył się wybitnym męstwem w dniu 5.08.1920 r., kiedy to na czele 1 Pułku Aeronautycznego zdobył i utrzymał miasto Sarnaki. Pozbawiony zaopatrzenia i łączności odpierał ataki przeważających liczebnością i uzbrojeniem oddziałów wroga. Za czyny bojowe żołnierze 1 Pułku Aeronautycznego otrzymali 3 ordery Virtuti Miliatri (poza Aleksandrem Wańkowiczem byli to: ppor. Bronisław Lubański i ppor. obs. bal. inż. Jan Szczepan Rybka) oraz 66 Krzyży Walecznych, a w czasie walk poległo 19 oficerów i żołnierzy.

W październiku 1920 r. płk. Aleksander Wańkowicz został szefem Aeronautyki Polowej Naczelnego Dowództwa WP. Z dniem 5.05.1921 r. został oficjalnie zwolniony w pełnionego stanowiska (w związku z likwidacją Naczelnego Dowództwa WP) i wyznaczony na pełniącego obowiązki Szefa Departamentu III M.S.Wojsk. Będąc na tym stanowisku płk Wańkowicz wpłynął na sformowanie aż pięciu batalionów balonowych. Z dniem 15.07.1921 r. powrócił na stanowisko szefa sekcji w Departamencie III M.S.Wojsk., a od 22.08.1921 r. pełnił obowiązki szefa Wydziału 3 Aeronautyki Departamentu IV Żeglugi Powietrznej M.S.Wojsk. Płk pil. Wańkowicz Aleksander został w 1921 r. mianowany pilotem balonów wolnych, a rozkazem Ministra Spraw Wojskowych L. 2005 z tegoż roku otrzymał odznakę oficerską aeronautów obserwatorów. Na skutek obrażeń odniesionych podczas wypadku lotniczego został przeniesiony z dniem 30.06.1924 r. w stan spoczynku z powodu trwałej niezdolności do służby wojskowej. Jeszcze w kwietniu 1923 r., w dowód uznania za prace i trudy poniesione na polu organizacji wojsk balonowych w Polsce, został jednogłośnie wybrany przez oficerów jednostek balonowych patronem Krajowych Zawodów Balonów Wolnych, zwanych „małym” lub „polskim Gordonem Benettem”.

Za wykazaną w tym okresie odwagę i męstwo odznaczony został Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 5020 i Krzyżem Walecznych. W 1922 r. został kawalerem odznaki francuskiej Observateur en Ballon et en Avion.

Jeśli posiadają Państwo materiały, które mogą uzupełnić lub wzbogacić artykuł prosimy o kontakt za pomocą formularza kontaktowego