Tuskiewicz (Tuśkiewicz)* Olgierd płk dypl. obs. pil.

Urodzony 9.12.1898 r.** w Jekaterynodarze, położonym nad rzeką Kubań, na północ od Kaukazu. Syn Antoniego i Elżbiety. Po ukończeniu Gimnazjum Męskiego im. Króla Zygmunta Augusta w Wilnie pracował jako prywatny nauczyciel, później jako bileter na kolei.

W dniu 17.12.1918 r. zgłosił się na ochotnika do Wojska Polskiego, miesiąc później (dnia 17.01.1919 r.) został skierowany do warszawskiej Szkoły Podchorążych. Po jej ukończeniu otrzymał przydział do 1 Lotniczego Baonu Uzupełnień. W październiku 1919 r. rozpoczął kurs w OSOL, a 9.03.1920 r. jako obserwator został przydzielony do 8 EW. Od dnia 23.04 tegoż roku walczył na froncie w barwach 21 EN, działając z polskiego lotniska w Płaskirowie. 24.05.1920 r. odbył trzy loty bojowe wymierzone przeciwko sowieckim pociągom pancernym. Kilka dni później (27.05) ponownie trzykrotnie startował na bombardowanie nieprzyjacielskich pociągów. Tego dnia wszystkie loty odbywał z pil. Jerzym Wieniawa-Długoszowskim, a podczas jednego z nich załoga zbombardowała własny pociąg pancerny „Generał Iwaszkiewicz”. Polski pociąg był prawidłowo oznakowany płachtami na dachach wagonów, a sami lotnicy 21 EN przed zrzutem bomb zatoczyli trzy kręgi nad obranym celem. W dniu 3.07.1920 r. odbył lot wywiadowczo–łącznikowy, którego celem było zbadanie ruchu nieprzyjaciela w rejonie Izasław-Szepietówka–Połonna–Lubań–Hryców oraz nawiązanie łączności i zrzut rozkazów dla grupy gen. Szamańskiego w Borysowie. Zadanie wykonywał z pilotem Jerzym Wieniawa-Długoszowskim, lot trwał ponad 3 godziny, a zadanie utrudniał silny ostrzał z ziemi. Po wykonaniu misji lotnicy zbombardowali oddziały bolszewickie i wylądowali w Starokonstantynowie, gdzie złożyli meldunek. W tym dniu kolejny raz wzbili się w powietrze w celu ponownego zbadania ruchu bolszewików na linii Miropol–Szepietówka–Izasław–Koskow. Podczas lotu na wyznaczonej linii ich samolot znalazł się pod nieustającym ostrzałem. W okolicy Izasławia pilot ppor. Wieniawa–Długoszowski został trafiony kulą wroga w okolice żołądka. Pomimo rany pilota kontynuowali lot ostrzeliwując i obrzucając bombami napotkane oddziały Sowietów. Po wykonaniu zadania obs. Tuskiewicz pomógł rannemu koledze szczęśliwie sprowadzić samolot na lotnisko. Za ten lot obaj lotnicy zostali przedstawieni do odznaczenia Krzyżem Virtuti Militari. W dniu 15.07.1920 r. w trakcie lotu z pilotem ppor. Zdzisławem Jakubowskim zostali zestrzeleni w okolicy Targowicy. Samolot doznał uszkodzeń śmigła, dwóch cylindrów oraz sterów. Obserwator Tuskiewicz pomagał doprowadzić uszkodzoną maszynę do własnych linii, samolot przymusowo wylądował tuż przed nimi. Pod kulami kawalerii wroga polscy lotnicy spalili płatowiec, dzięki czemu nie dostał się w ręce bolszewików a sami skryli się w pobliskim lesie, później powrócili do swojej jednostki.

W październiku 1920 r. będąc w stopniu podporucznika otrzymał tytuł i odznakę obserwatora na czas służby w wojskach lotniczych. Od 12.02.1921 r. służył w 14 EW, a od 23.06.1921 r. w 5 EW. Od początku października 1921 r. pełnił funkcję adiutanta dowódcy VII Dyonu Lotniczego. W roku 1922 ukończył OSOL w Warszawie, w okresie od 7.03.1923 r. do 4.10.1923 r. odbył szkolenie pilotażowe. W sierpniu 1924 r., będąc w stopniu porucznika obserwatora otrzymał tytuł i odznakę pilota na czas służby w wojskach aeronautycznych (L. 663). Następnie został wykładowcą w bydgoskiej Szkole Pilotów. Od 21.03 do 09.08.1924 r. przebywał w Wyższej Szkole Pilotów, późnej służył w 3 PL. Następnie, na okres od 5.01.1925 r. do 20.02.1925 r. odkomenderowany został do Szkoły Pilotów w charakterze wykładowcy. W czerwcu 1925 r. został przydzielony do składu personalnego eskadry lotniczej, wyznaczonej do przeprowadzenia z Francji do Warszawy dziesięciu nowo zakupionych samolotów Potez XV. W marcu 1927 r. otrzymał przydział do Departamentu IV M.S.Wojsk. na stanowisko referenta. W roku 1929 ukończył Ekonomię na Uniwersytecie Poznańskim. Po ukończeniu dwuletniego kursu w Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w 1931 r. powrócił do 3 PL i pracował m.in. w II Dywizjonie Liniowym w Poznaniu, od 14.11.1933 r. dowodził 35 Eskadrą Liniową (która dowodził do roku 1935). W marcu 1928 r. został awansowany na kapitana z dniem 1.01.1928 r. Po awansie do stopnia majora otrzymał przydział służbowy do III Grupy Aeronautycznej w Poznaniu na stanowisko szefa sztabu (I oficer sztabu) tej grupy, uzyskując po czterech latach nowy awans do stopnia podpułkownika.

W roku 1939 został szefem Wydziału Studiów Dowództwa Lotnictwa M.S.Wojsk, a po wybuchu II Wojny Światowej był dowódcą Lotnictwa Armii „Karpaty”. Został internowany w Rumunii, gdzie był komendantem obozu dla internowanych żołnierzy Wojska Polskiego w Comisani. Po jedenastu miesiącach wydostał się z obozu i po ewakuacji do Hajfy w Palestynie, przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie uzyskał tymczasowy przydział do Inspektoratu Polskich Sił powietrznych. W roku 1941 został wyznaczony na stanowisko attache lotniczego przy nowo utworzonej w Moskwie ambasadzie Rzeczypospolitej. W dużej mierze przyczynił się do wydostania z więzień i obozów rosyjskich polskich lotników. Po powrocie do Wielkiej Brytanii przeszedł Bomber Command Operations Training (l. 1942-1943) i na własną prośbę uzyskał przydział do 304 dywizjonu bombowego Ziemi Śląskiej, pełniąc w nim służbę pilota. Z chwilą zorganizowania w Anglii Wyższej Szkoły Lotniczej, został wyznaczony na stanowisko jej komendanta. Funkcję tą pełnił aż do rozwiązania Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii. W marcu 1945 roku został awansowany do stopnia pułkownika.

Po II Wojnie Światowej objął stanowisko szefa Biura Historycznego przy Inspektoracie PL PK.P.R. w Londynie. Pod jego kierownictwem zostały przygotowane i wydane dwie prace historyczne "Lotnictwo polskie w kampanii wrześniowej 1939 r." i "Polskie Siły Powietrzne na obczyźnie". W 1946 r. w Londynie poślubił Helenę Stefanowicz, Amerykankę polskiego pochodzenia. W roku 1948 wyemigrował do USA. Tam, najpierw objął posadę redaktora w polskojęzycznej gazecie Polish Daily News w Detroit (Michigan), a następnie przeprowadził się do Waszyngtonu, gdzie otrzymał pracę tłumacza w Bibliotece Kongresu. Ponadto współpracował z amerykańską Defense Mapping Agency. Był członkiem Stowarzyszenia Lotników Polskich. Zmarł nagle na zawał serca w dn. 16.02.1969 r. *** , został pochowany na cmentarzu Mt. Olivet w Waszyngtonie.

Za okres wojny z bolszewikami odznaczony został Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 8088, Krzyżem Walecznych Srebrnym Krzyżem Zasługi, a także Polową Odznaką Obserwatora nr 43. Uhonorowany również łotewską odznaką lotniczą.

** lub 22.12.1896 r. - data ta pochodzi z przemówienia wygłoszonego przez generała brygady pilota Stanisława Karpińskiego podczas ceremonii pogrzebowej płk. dypl. pil. obs. Tuskiewicza w 1969 r. w Waszyngtonie.
*** lub 13.02.1969 r. - data ta pochodzi z przemówienia wygłoszonego przez generała brygady pilota Stanisława Karpińskiego podczas ceremonii pogrzebowej płk. dypl. pil. obs. Tuskiewicza w 1969 r. w Waszyngtonie.

Specjalne podziękowania dla P. Cassa Tuckera, syna płk Olgierda Tuskiewicza za ogromną pomoc w uzupełnieniu biografii i przesłanie cennych materiałów.

Jeśli posiadają Państwo materiały, które mogą uzupełnić lub wzbogacić artykuł prosimy o kontakt za pomocą formularza kontaktowego