AEG C IV, C IVa i C IV v. R.

Samolot zaprojektowany został na przełomie roku 1915 i 1916 w zakładach elektrotechnicznych AEG (Allgemeine Elektrizitäts Geselschaft). Produkcję seryjną uruchomiono na początku roku 1916 w rodzimych zakładach AEG oraz na licencji w wytwórni Fokkera. Samolot ten budowany był w kilku wersjach rozwojowych m. in. v. R - z przedłużonym kadłubem o dwa przęsła kratownicy (około 0,85 m) w celu poprawienia stateczności (pierwsza wersja charakteryzowała się dość krótkim kadłubem). W zakładach Fokker powstała wersja C IVa zaopatrzona w mocniejszy silnik Argus AS III o mocy 180 KM. Samoloty te służyły na Froncie Zachodnim, północnych Włoszech i Macedonii. Używane były prócz Niemców, przez lotnictwo tureckie i bułgarskie. W okresie schyłkowym I Wojny Światowej samoloty te wycofano do szkół i magazynów lotniczych. Powstało około 658 egzemplarzy, z czego na licencji Fokkera około 250 sztuk.

Lotnictwo polskie posiadało 91 zdobycznych maszyn AEG w różnych wersjach konstrukcyjnych: C IV (z "krótkim ogonem"), C IVa (silnik Argus) i C IV v. R (z "długim ogonem") . Najwięcej maszyn zdobyto w Wielkopolsce, w hali Zeppelina w Winiarach - w sumie 51 egzemplarzy C IV i C IVa. Większość samolotów była zdatna do użytku, wymagała jedynie montażu silnika. Kilka płatowców zdobyto również na terenach Kongresówki i Małopolski - w sumie 6 maszyn. Zdobyte samoloty montowane były od 1919 r. na lotnisku Ławickim. Z braku dostatecznej liczby silników oryginalnych używano również zastępczych takich, jakie były na stanie. Do końca 1920 r. złożone były prawie wszystkie samoloty (poza 18, które były w dość kiepskim stanie). W trakcie montażu płatowców na większości samolotów pozostawione oryginalne numery, polskie nr typu "5" otrzymały tylko nieliczne maszyny. Zmontowane samoloty znalazły się na wyposażeniu kilku eskadr wywiadowczych oraz 1 niszczycielskiej. W 5 Eskadrze Lotniczej, 8 EW i 21 EN AEG stanowiły przez pewien okres podstawowe wyposażenie, w pozostałych eskadrach używano ich z innymi typami samolotów. W początkowym okresie (luty 1919 r.) 5 EL posiadała 6 egzemplarzy C IV, 8 EW - 11 (1 lipiec 1920 r.), a 21 EN 6 maszyn. W maju 1920 r. 21 eskadra wysłana na front otrzymała dodatkowe osiem maszyn oraz pięć silników zapasowych Mercedes D III. W składzie polskich eskadr samoloty AEG używano w 1919 r. na Froncie Ukraińskim, Polesiu, Wileńszczyźnie i rejonie Hrubieszowa i Rawy Ruskiej. Od 1920 r. na Froncie Południowym w działaniach szturmowych przeciw kawalerii. Dnia 15 lipca 1920 r. podczas takiego lotu w okolicy wsi Zwierowce zginął por. pil. Stanisław Jan Skarżyński z 21 EN i kpt. obs. Arthur H. Kelly z 7 EM. Piloci 21 EN, którzy używali AEG do bombardowań oceniali samolot ten jako dobrze przystosowany do tego celu, lecz ze zbyt słabym silnikiem. Oprócz eskadr bojowych samoloty te służyły w WSP w Ławicy, OSOL w Toruniu i SOL na Mokotowie. Dnia 18 stycznia 1921 r. rozkazem Naczelnego Dowództwa zdecydowano o wycofaniu AEG ze służby. Tylko 8 EW zachowała jeden egzemplarz do treningów. Pozostałe samoloty trafiły do Ławicy, gdzie większość skasowano w kwietniu 1921 r.

Konstrukcja:

Samolot wywiadowczo - bombowy, jednosilnikowy, dwuosobowy, dwupłat konstrukcji mieszanej, ze znaczna przewagą elementów metalowych, kabiny odkryte, podwozie stałe.

Silnik

W oryginalnej wersji C IV, silnik rzędowy Mercedes D III o mocy 160 KM (118 kW), 6 cylindrów stojących umieszczonych pionowo na górze silnika, chłodzony wodą. W wersji C IVa, silnik Argus As III o mocy 180 KM (132 kW). W Polsce z braku silników oryginalnych montowano również motory: Opel, Stoewer i Deuetzer - wszystkie o mocy 180 KM. Zbiornik paliwa umieszczony był w kadłubie, a dodatkowy, opadowy w baldachimie, pod którym zawieszono również chłodnicę. Rura wydechowa wyprowadzona została pionowo nad silnikiem, po prawej stronie i sięgała ponad płat górny.

Skrzydła

Płaty połączone były stojakami z rur stalowych o przekroju kroplowym, komora płatów dwuprzęsłowa. Płaty górni i dolny, odpowiednio trój i dwudzielny. Wydłużenie dla górnego l = 8, dla dolnego l = 7,4. W skrzydłach stosowano dwa dźwigary z rur metalowych o średnicy 40 mm. W konstrukcji skrzydła drewniane były tylko żebra. Lotki proste, bez kompensacji, spawane z rur umieszczone były tylko na płacie górnym. Płaty pokryte były płótnem.

Stery

Wykonane z rur stalowych, płaskie - bez profilu aerodynamicznego. Statecznik poziomy podparty dodatkowo był zastrzałami, a całość pokryta płótnem.

Kadłub

Kratownica metalowa, spawana z rur. Grzbiet profilowany na owal i pokryty sklejką. Osłona silnika pokryta była blachą aluminiową z ukośnymi wylotami powietrza. Reszta kadłuba pokryta była płótnem. Podwozie dwugoleniowe z osią stałą i amortyzowane spiralnymi sprężynami pokrytymi plecionką. Płoza ogonowa wykonana z drewna i amortyzowana w taki sam sposób.

Uzbrojenie

Pilot miał do dyspozycji 1 zsynchronizowany (system Fokkera) k. m. Spandau wz.08/15, kal. 7,92. Obserwator - 1 k. m. Parabellum wz.14/17, kal. 7,92. zapas amunicji wynosił 1000 sztuk na oba k. m. samolot mógł zabrać 90 - 100 kg bomb (300 kg - K. A. Tarkowski).

Wyposażenie dodatkowe

Radiostacja pokładowa oraz klatka dla gołębia pocztowego.

Dane taktyczno - techniczne:

Wymiary:
- Rozpiętość - 13,46 m
- Długość - 6,30; 7,15 m (C IV; C IV v.R)
- Wysokość - 3,35 m
- Powierzchnia nośna - 39,0 m² (40 m² - K. Chołoniewski, 36,52 - W. Bączkowski)
Masa:
- Własna - 800 - 880 kg*
- Użytkowa - 450 kg
- Całkowita - 1100 - 1400 kg*
Osiągi:
- Prędkość maksymalna - Vmax = 158 km/h (143 km/h - W. Bączkowski, K. A. Tarkowski)
- Prędkość przelotowa - Vp = 140 km/h
- Czas wznoszenia na 1000 m - 6 min
- Prędkość wznoszenia - 1 do 2,7 m/s*
- Pułap - 3000 - 5000 m*
- Zasięg - 500 - 570 km*
- Czas lotu - 4 h

* Zależnie od źródła.

Jeśli posiadają Państwo materiały, które mogą uzupełnić lub wzbogacić artykuł prosimy o kontakt za pomocą formularza kontaktowego