Fokker D VII

Samolot ten powstał w końcu roku 1917 w zakładach Anthonego H. G. Fokkera niedaleko Berlina. Głównym konstruktorem był Reinhold Platz. Prototyp samolotu zbudowany pospiesznie w schyłkowym okresie I Wojny Światowej wygrał konkurs na nowy samolot myśliwski, zorganizowany przez dowództwo niemieckie w styczniu 1918 r. Zwycięski prototyp po pewnych ulepszeniach konstrukcji (m.in. lekkim wydłużeniu kadłuba, zmianie układu steru kierunku) okazał się samolotem o bardzo dobrych właściwościach pilotażowych, charakteryzował się również doskonałą zwrotnością, mocną konstrukcją i łatwością budowy. W związku z powyższym skierowany został do produkcji seryjnej, otrzymując oznaczenie D VII. Fokkery D VII skierowane zostały głównie do walki na Froncie Zachodnim, gdzie przezbrajano na ten typ jednostki niemieckie. W drugiej połowie 1918 r. Fokkery te stanowiły około 75% wyposażenia myśliwskiego. Przez aliantów samolot ten został uznany za najlepszy z myśliwców niemieckich schyłkowego okresu I Wojny Światowej. D VII produkowane były oprócz macierzystych zakładów Fokkera również na licencji w wytwórniach Albatros Werke i Ostdeutsche Albatros Werke (Piła), na Węgrzech w wytwórni MAG (Budapeszt), a po zakończeniu wojny także w zakładach Fokkera w Holandii (po wojnie A. Fokker przemycił do Holandii około 98 maszyn i sprzęt do ich produkcji). Powstało około 3000 maszyn D VII, z czego Fokker wypuścił około 877 egzemplarzy, a Albatros 1749.

Lotnictwo polskie posiadało około 50 egzemplarzy tych maszyn. Dokładna ich liczba jest trudna do ustalenia, bowiem samoloty te miały aż 4 rodzaje numeracji, które ulegały częstym zamianom. Wątpliwości nie budzi fakt zakupu od Niemców drogą półlegalną ("błądzący piloci", np. kpt. S. von Bismarck) liczby 25 (20 - T. Goworek) maszyn. A. Morgała podaje również zakup 20 egzemplarzy maszyn od Francuzów, dodatkowo 2 sztuki zdobyto w Wielkopolsce, a kolejne 3 szt. z przydziału Komisji ds. Reparacji Wojennych. Z kolei T. Goworek wymienia około 10 Fokkerów zdobytych w Wielkopolsce i 16 (plus 4 dostarczone wcześniej) z przydziału Komisji ds. Reparacji. Suma samolotów rzeczywiście oscyluje w okolicy 50, jednak okoliczności ich pozyskania nie są już zgodne. Polskie egzemplarze pochodziły z trzech głównych niemieckich zakładów produkcyjnych. Samoloty te stanowiły główne siły bojowe w 13 i 15 EM. Występowały również w 10 EW oraz 19 EM, lecz w niewielkiej ilości. Fokkery w lotnictwie polskim wykorzystywano bojowo do działań zaczepnych, lotów pościgowych, eskortowych, bombowych, przeciwkawaleryjskich oraz łącznikowych. Na samolotach tych walczono na Froncie Wielkopolskim, Litewsko - Białoruskim i Południowym, brały też udział w Bitwie Warszawskiej, Bitwie nad Niemnem oraz działaniach nad Lwowem i Zamościem. Piloci zasiadający za sterami Fokkerów oceniali je bardzo wysoko, głównie za jego zwrotność, sterowność i stateczność lotu. Ponadto samolot ten był dość bezpieczny i łatwy w użytkowaniu, nie miał tendencji do wpadania w korkociąg, ani ślizg boczny, bezpiecznie wychodził również z lotu nurkowego. Pomimo tego na tym typie zdarzyły się 3 wypadki oraz 2 zestrzelenia. Na Fokkerach zginęło 5 pilotów, m.in. por. pil. Stanisław Rozmiarek w dn. 5 maja 1919 r. oraz kpt. pil. Stefan Bastyr podczas oblotu D VII w dniu 6 sierpnia 1920 r. Fokkery D VII znalazły zastosowanie również jako maszyny szkolne w Ławicy, Grudziądzu i Bydgoszczy. W roku 1926 zaczęto stopniowo wycofywać samoloty te z użytku, a w roku następnym zostały one całkowicie złożone w magazynach lotniczych. Ostatni samolot Fokker skasowany został 27 lutego 1927 r.

Jednym z najsłynniejszych Fokkerów D VII był samolot nr 7614/18 (od listopada 1919 r. nosił polski nr 503/18) BI-BA-BO. Początkowo płatowiec służył jako osobista maszyna instruktora w ławickiej szkole pilotów Adama Haber-Włyńskiego - jednego z najwybitniejszych polskich pilotów. Samolot został ozdobiony charakterystyczną laleczką namalowana przez jednego z kursantów. W związku z zapotrzebowaniem na sprzęt w eskadrach bojowych, Fokker BI-BA-BO został przydzielony do 15 EM, samolot do jednostki dostarczył pil. Antoni Bartkowiak w dniu 24 kwietnia 1920 r. Na maszynie tej latali m.in. pil. Józef Hendricks oraz wspomniany wcześniej pil. Antoni Bartkowiak. Fokker BI-BA-BO podczas swej służby frontowej wylatał 24 godziny i 45 min., brał udział m.in. w zwalczeniu bolszewickich pociągów pancernych oraz kawalerii. W dniu 15 sierpnia 1920 r., w trakcie obrony Lwowa samolot został trafiony w silnik, pil. Józef Hendricks musiał awaryjnie lądować pomiędzy walczącymi stronami. Trudny teren i silny ostrzał bolszewicki uniemożliwił uratowanie samolotu, pil. Hendricks wyciął godło BI-BA-BO z burty Fokkera, a następnie podpalił płatowiec.

Konstrukcja:

Samolot myśliwski, jednosilnikowy, jednomiejscowy, dwupłatowy o konstrukcji mieszanej, z kabiną odkrytą oraz podwoziem stałym.

Silnik

Samoloty wyposażone były w dwa podstawowe typy silnika: jednorzędowy, 6 - cylindrowy i chłodzony cieczą Mercedes D III o mocy 160 KM (118 kW) oraz BMW IIIa o mocy 180 KM (132 kW). Rzadziej i zależnie od wytwórni stosowano również motory: Conrad NMW C III i NAG C III oba o zbliżonej mocy - 180 KM (132 kW). Zbiornik główny paliwa miał pojemność 60 - 61 dm³, a dodatkowy 30 dm³, oba umieszczone były w kadłubie. Zbiornik oleju umieszczony był po prawej stronie bloku silnika. Chłodnica czołowa "typu samochodowego" regulowana w ograniczonym stopniu. Śmigło drewniane, dwułopatowe i bez kołpaka.

Skrzydła

Konstrukcji drewnianej, dwudźwigarowe, o dość grubym profilu. Wydłużenie dla płata górnego wynosiło l = 5,4, a dolnego l = 6,0. Obydwa płaty były niedzielne i stanowiły odrębną całość. Płat górny mocowany był do kadłuba za pomocą trójnogu i dodatkowo na zastrzale przednim i tylnym. Oba połączone ze sobą były słupkami w kształcie "N" odwróconego i nie były dodatkowo wykrzyżowane. Lotki znajdowały się wyłącznie na górnym płacie. Poszycie od krawędzi natarcia do pierwszego dźwigara wykonane było ze sklejki, dalej płócienne, płat dolny w miejscu łączenia z kadłubem od spodu pokryty był blachą. Krawędź spływu stanowiła linka stalowa.

Stery

Wykonane z rur stalowych i pokryte w całości płótnem. Stateczniki płaskie aerodynamicznie, a stery wystające poza obrys stateczników zwężały się ku końcowi. Trójkątny stateczniki pionowy osadzony był skośnie względem osi kadłuba, statecznik poziomy również trójkątny, podparty zastrzałami.

Kadłub

Rama wykonana była ze spawanych rur stalowych i dodatkowo wykrzyżowana drutem. Dodatkowe oprofilowanie np. grzbietu wykonano ze sklejki. Kadłub od przodu pokryty był blachą aluminiową, a w dalszej części płótnem. Kokpit pilota wyposażony był w prędkościomierz, obrotomierz, busolę, wskaźnik ciśnienia paliwa, przełącznik instalacji paliwowej (pomiędzy zbiornikami), rozrusznik (Bosch), ręczną pompkę paliwa. Układ sterowania składał się z orczyka i drążka z dźwigniami spustu połączonymi z synchronizatorem. Podwozie stałe, jak w poprzednich modelach, dodatkowo z owiewką tworzącą małe skrzydło pomiędzy kołami.

Uzbrojenie

W lotnictwie niemieckim montowano standardowo 2 k. m. Spandau LMG wz.08/15, kal. 7,92 mm. Zapas amunicji na taśmie wynosił 500 naboi na lufę. Celownik składał się z muszki i siatki kołowej, rzadziej stosowano celownik optyczny. W polskich eskadrach stosowano różne karabiny, jakie akurat były pod ręką np. Vickers wz.09, kal. 7,7 mm. W Polsce zainstalowano również wyrzutniki dla dwóch bomb o masie 12,5 kg, oraz zasobniki do "myszek" (małe bombki ok 1 kg). Wcześniej pilot zabierał "na kolana" 2 - 3 bomby o małej masie i podczas ataku dokonywał zrzutu ręcznego.

Jeśli posiadają Państwo materiały, które mogą uzupełnić lub wzbogacić artykuł prosimy o kontakt za pomocą formularza kontaktowego