Farman F-30 i F-16 (Fartri, Farsal)

Autor:

Sebastian Nowosad. Ostatnia aktualizacja May 24, 2018, 6:16 p.m.

Tagi:

Samoloty zwiadowcze zaprojektowane przez braci Farman stanowiące rozwinięcie poprzednich konstrukcji (m. in. F-16). Model F-30 oblatany został dnia 15 lipca 1915 roku. Seryjna produkcja prowadzona była tylko na zamówienie rosyjskie. W późniejszym czasie prawa licencyjne do produkcji wersji F-30 nabyła rosyjska wytwórnia Duks i GAZ Nr 1. W Rosji samoloty te nazywano także Fartri i Farsal. W sumie wyprodukowano około 400 sztuk w wersji F-30.

W lotnictwie polskim używano 10 egzemplarzy tych samolotów. Dwa (w tym jeden niesprawny) były na stanie polskich oddziałów lotniczych utworzonych w Rosji podczas I Wojny Światowej. Pozostałe 7 maszyn F-30 i jedną w wersji F-16 zdobyto na Białorusi i Ukrainie w latach 1919 - 1920. Po przeglądzie w CSL (F-30) i Warsztatach Krakowskich (F-16) podjęto decyzję o skasowaniu płatowców ze względu na zużycie i niekompletny stan maszyn (np. brak skrzydeł w 3 samolotach). Bojowo wykorzystywany był jedynie jeden Farman F-30 z I Oddziału Awiacyjnego gen. Hallera.

Konstrukcja:

Samoloty rozpoznawcze, bezkadłubowe, dwupłaty, konstrukcji mieszanej, jednosilnikowe, ze śmigłem pchającym, dwumiejscowe z kabinami odkrytymi i podwoziem stałym.

Silnik

Wersja F-30 zazwyczaj wyposażona była w gwiazdowy motor Salmson Canton Unne o mocy 140 KM (103 kW), stały, chłodzony wodą. Wersja F-16 miała silnik gwiazdowy, rotacyjny Gnome o mocy 100 KM (73,6 kW).

Skrzydła

Płaty dwudźwigarowe, komora płatów była dwuprzęsłowa, płaty niedzielone. Dźwigary wykonane były z rur stalowych, a żebra drewniane. Stojaki łączące płaty w postaci rur stalowych, oprofilowanych drewnem. Skrzydła pokryte były płótnem. Lotki znajdowały się tylko na płacie górnym.

Stery

Spawane z rur stalowych, ze steram kierunku pływającym, bez statecznika.

Kadłub

Rolę kadłuba spełniała gondola załogi, pokryta sklejką i blachą aluminiową. W wersji F-30 gondola zawieszona była w przestrzeni między płatami, a w F-16 oparta była o płat dolny. Kratownica łącząca usterzenie z resztę samolotu wykonana była z rur stalowych. W F-30 podwozie pojedyncze, a w F-16 podwójne, w obydwu wersjach płoza ogonowa.

Uzbrojenie

Stanowisko strzelca w przedniej lub tylnej kabinie.

Dane taktyczno techniczne:

Farman	Jednostka miary	F-30.	F-16.
Wymiary:
Rozpiętość	m	15,81	13,76
Długość	m	8,65	8,6
Wysokość	m	3,60	---
Powierzchnia nośna	m²	48,00	35,00
Masa:
Własna	kg	830	410
Użytkowa	kg	350	240
Całkowita	kg	1180	650
Osiągi:
V_max	km/h	136	90
Prędkość lądowania	km/h	60	---
Czas wznoszenia na 500 m	min	2,5	8,0
Czas wznoszenia na 1000 m	min	5,0	20,0
Pułap	m	4500	2500
Zasięg	km	540	220
Czas lotu	h	4,0	2,5

Jeśli posiadają Państwo materiały, które mogą uzupełnić lub wzbogacić artykuł prosimy o kontakt za pomocą

Źródła:

Jankiewicz Z., Malejko J., Samoloty i śmigłowce wojskowe – F-H, Encyklopedia Lotnictwa Wojskowego, t. 8, Warszawa 1994.
Morgała A., Samoloty wojskowe w Polsce 1918 – 1924, Warszawa 1997.
Хайрулин M., Кондратьев B., Военлеты погибшей Империи. Авиация в Гражданской войне, Москва 2008.

Fotografie:
http://www.airwar.ru/enc/other1/farmat15.html
Хайрулин M., Кондратьев B., Военлеты погибшей Империи. Авиация в Гражданской войне, Москва 2008

Wszelkie materiały tekstowe umieszczone w serwisie bequickorbedead.com stanowią własność intelektualną i są prawnie chronione prawem autorskim oraz innymi przepisami dotyczącymi ochrony własności intelektualnej. Natomiast materiały i fotografie nadesłane przez Czytelników pozostają ich własnością, a Właściciele serwisu nie przypisują sobie do nich praw autorskich.

Informujmy, że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.), kopiowanie, modyfikowanie, powielanie i wykorzystywanie zawartych na stronie bequickorbedead.com materiałów tekstowych (w tym umieszczanie na innych stronach internetowych), zarówno w całości jak i we fragmentach, wymaga pisemnej zgody twórców witryny.